Dobre i zle adresy

Fragment: "Polska zabudowa mieszkaniowa juz w sredniowieczu byla zdecydowanie bardziej prymitywna niz zachodnioeuropejska. Jak pisze Hanna Zaremska, sredniowieczne i poznosredniowieczne budownictwo mieszkalne bylo zwykle drewniane, chociaz rozwijalo sie tez budownictwo ceglane, stawiano i murowane zamki. Przewazaly domy niewielkie i skromne[1]. Biskup Ratyzbony w 1475 r. relacjonowal krytycznie swoja podroz: "Nigdzie nie napotkalismy lozka ni miejsca do odpoczynku na osobnosci, a wszystkim za sypialnie sluzyla podloga swietlicy, ze skapo wydzielana sloma zamiast loza. Spaly tez pospolu z nami mlode cieleta, by im mroz nie uczynil krzywdy. Tak to wzbronione nam bylo miekkie poslanie i zaprawde uzywalismy worow, jako zesmy nie mieli placht plociennych"[2]. Stopniowo sredniowieczne ziemianki (a wiec konstrukcje wziemne) dla chlopstwa zastapiono jednoizbowymi lepiankami i chalupami o powierzchni 20-50 metrow kwadratowych, gdzie musiala sie pomiescic cala rodzina. Cieplo zapewnialo palenisko, a poniewaz domostwa te stanowily nierzadko kurne chaty, wiec dym zapelnial izbe i wydostawal sie wszelkimi szczelinami. W izbie znajdowal sie piec do pieczenia chleba. Pod koniec sredniowiecza dominowaly juz wieksze drewniane chaty (ok. 70 m kw.), na ktore skladaly sie izba mieszkalna oraz komora i kuchnia. Hanna Zaremska podaje, ze na 70 metrow chaty chlopskiej 50 metrow stanowila powierzchnia mieszkalna. Rodzina zyjaca w jednej izbie liczyla srednio od 4 do 6 osob, bylo wiec ciasno, zwlaszcza ze zima w izbie trzymano rowniez zwierzeta gospodarcze. Gromadzacy sie gnoj i odpadki kuchenne usuwano, zamiatajac izbe szczotkami z witek. Wyposazenie domow bylo skromne, a sprzetow niewiele. W komorze znajdowal sie spichlerz, gdzie trzymano ziarno. W zadymionych pomieszczeniach panowal polmrok, luczywa uzywano rzadko. Wielkich problemow przysparzalo ogrzewanie - biedni zima musieli rozgrzewac sie ruchem, a bogaci przy kominku przypiekali sie od przodu i nadal marzli z tylu. Niskie stropy i male okna w izbach wynikaly takze i z checi zatrzymania ciepla, ktore bylo cenne i drogie, jak opal w tym czasie[3]. Izby byly chlodne, okna i drzwi nieszczelne, chetnie uzywano podnozkow, bo ciagnelo od podlogi. Dom szlachecki odroznial sie wowczas tylko tym, ze mial druga izbe. [1] Hanna Zaremska, Warunki mieszkalne, (w:) Kultura Polski sredniowiecznej XIV-XV wiek, Warszawa 1997, s. 20-21. [2] Lidia Korczak, Wieki srednie, (w:) Obyczaje w Polsce. Od sredniowiecza do czasow wspolczesnych, red. Andrzej Chwalba, Warszawa 2004, s. 49. [3] Tamze, s. 122.